Ballarhaf

Orðið ballarhaf er farið að heyrast í fjölmiðlum og sjást í ritverkum án þess að flytjendur boðskaparins hafi hugmynd um hvað eða hvar þetta svokallaða ballarhaf er.

Fyrir tuttugu árum síðan var fagurt fljóð í hópi fréttamanna sjónvarpsins sem viðhafði þetta orð í frétt án þess að vita hvað hún sagði. Var henni send skýring á því hvað hún hefði sagt með notkun á orðinu. Þessi fréttakona hefur ekki notað þetta orð síðan í fréttum svo vitað sé. Um svipað leyti varð veðurfræðingi það á að nota orðið ballarhaf við lestur veðurfrétta. Var þetta kona og hafði ég samband við hana í síma og sagði henni hvað þetta orð stæði fyrir. Þessi veðurfræðingur þakkaði mikið fyrir ábendinguna og sagðist ekki hafa gert sér grein fyrir því hvað þetta orð stæði fyrir. Þriðja tilvikið varð í sölum Alþingis er einn kvenn-þingmaðurinn viðhafði þetta orð. Benti ég þingmanni sem ég var málkunnugur á þessa misnotkun þingkonunnar og varð hann mikið hrifinn að fá skýringuna á orðinu og sagðist koma því til skila við konuna. Konan var í andstæðum þingflokki við hann.

Notkun á þessu orði hefur aukist og einkum hjá menntamönnum að því er virðist. Í sjónvarpsþættinum –Atlantshafið-- viðhafði þulurinn þetta orð og mátti skilja á framsetningu þularins sem svo að allt Atlantshafið væri ballarhaf. Einn rithöfundur notar þetta í ævisögu er hann ritaði án þess að vita hvað hann var að segja frá með skrifum sínum.

Fleiri dæmi væri hægt að nefna um notkun orðsins í tímaritum og öðrum ritverkum án þess að viðkomandi hafi gert sér grein fyrir hvað hann var að tjá sig um.

Undirritaður heyrði þetta orð í fyrsta skipti árið 1949 í samræðum manna um borð í m.b. Guðmundi Þorláki RE-. Þar sem þetta haf hafði aldrei sést merkt inn á sjókort, sem undirritaður hafði skoðað vel og náðu frá Norður – Íshafi suður undir miðbaug, voru þeir sem umrætt orð hafði farið á milli spurðir að því hvar þetta haf væri og beðnir að sýna það á sjókorti.

Annar þeirra sagði þá: „ Þú mátt aldrei nota þetta orð í návist dömu því átt er við kynfæri konunnar“. Þar með lauk leit að þessu ballarhafi á sjó.

Orðið „ballarhaf“ er í íslensku máli í ætt við orðin ölkelda, unaðsbrunnur, læragjá og fleiri álíka heiti á sama fyrirbæri.

Svo sýndur sé fáránleikinn í misnotkun þessa orðs þá var fréttaþulan að segja frá staðsetningu um þúsund rúmlesta togara á hafi úti en hafsvæðið varð í frásögn konunnar að ballarhafi. Það hlýtur að vera útilokað að finna það ballarhaf sem rúmar þúsund rúmlesta togara. Í annarri fáránlegri notkun á þessu orði viðhafði rithöfundur æviminninga merkinguna í kulda og vosbúð úti í ballarhafi. Orðrétt eftir rithöfundi haft: ((„oft kalt í veðri út í miðju ballarhafi“)). Varla er um mikinn kulda að ræða í slíkum ástarleikjum.

Verður það að teljast fáránlegt að halda því fram að menn séu í kulda og vosbúð á milli læra konu og því síður að þar rúmist þúsund rúmlesta togari.

Sem framhald á skýringum á merkingu orðsins ballarhafs fékk undirritaður að heyra eftirfarandi:

Í ballarhafi böllur lék

buslaði, svamlaði, brundaði.

............................

Þar með var óþarfi að leita frekar að hinu framandi hafsvæði í sjókortum.

Sett fram í von um að vitringarnir noti orðið með réttri merkingu þess í framtíðinni.

Reykjavík 2. janúar 2017

Kristján S. Guðmundsson

fv. skipstjóri