Íslenskir okrarar

Viðskipti á Íslandi einkennast af okri og ofurgróða þeirra sem eiga og reka verslunar- og viðskiptafyrirtæki.

Hið íslenska okursjónarmið felst í því sem kallað er „fullt verð“. Okurverðið fulltverð er notað í auglýsingum til að tæla fólk til þess að eyða fé til kaupa á hlutum, sem það hefur enga þörf fyrir, ef það heldur að það sé að græða á því sem okrararnir kalla „afslátt.

Auglýsingahugtakið „afsláttur“ er ákveðin tækni í viðskiptum. Okrararnir leggja allt að 200% til 400% á innkaupsverðið eins og komið hefur fram við samanburð á verði vara á Íslandi og í nágrannalöndum okkar. Þegar okurverðið er fundið er gripið til „afsláttarins“ sem nokkurs konar agns fyrir viðskiptavini eins og þegar beitt er flugu við laxveiðar. Afsláttur upp á 60 - 80% af vöruverði (fullt verð)gefur í skyn hver álagningi sé.

Það hefur verið talið sannað samkvæmt fréttum að auglýsingar um afslátt á verði vöru hafi verið blekking þegar í ljós hefur komið að nýr verðmiði hafi verið límdur yfir eldri verðmiða þar sem fram hefur komið að verðið fyrir afsláttarauglýsinguna var jafnvel lægra en það verð sem boðið er upp á sem afsláttarverð.

Þar sem okrarasjónarmið alþingismanna hefur náð sterkum tökum á viðskiptum landsmanna er rétt að geta þess að fyrir nokkrum áratugum var heimild til að auglýsa svokallaðar útsölur á fyrstu vikum nýs árs. Var þetta gert til að auðvelda verslunareigendum að reyna að selja vörur á hugsanlega lægra verði en verið hafði. Þetta útsöluleyfi var í 3 - 4 vikur. Á öðrum tímum árs var ekki leyfilegt að halda svokallaðar útsölur.

Peningavaldið í landinu knúði það í gegn að lögum um viðskipti var breytt og rýmkaðar heimildir til hins svokallaða útsölukerfis og það látið gilda fyrir allt árið. Við þessa rýmkun á útsöluheimildum kom upp nýr möguleiki í viðskiptum með því að auka álagningu um hundruð prósenta í það sem kallað hefur verið „fullt verð vöru“. Þegar komið var fram okurverðið var hægt að slá ryki í augu viðskiptavina með svokölluðum afslætti. Svo langt hefur þessi ókurteisi sumra okrara gengið að þeir auglýsa að nýjar vörur séu komnar sem seldar séu með okrara-afslætti.

Því miður er það svo að fjöldi fólks lætur glepjast af afsláttarauglýsingum okraranna. Þetta fólk telur sig vera að þéna vel á því að kaupa vörur á okurverði, jafnvel vörur sem það hefur ekkert not fyrir, eingöngu vegna ginningar um hinn svokallaða afslátt.

Mesta ósvífni okraranna eru auglýsingar um að sem kallað hefur verið „TAXFREE“ sala.

Samkvæmt lögum hefur engin rétt til að leggja á eða fella niður skatta (TAX) nema stjórnvöld. Því eru þessar auglýsingar okraranna um TAXFREE-viðskipti lögleysa. Seljandi vöru hefur aðeins leyfi til verðbreytingar á vöruverði sem kallað hefur verið „álagning“. Álagning hefur það verið kallað sem verð vöru frá innkaupum (innkaupsverð + kostnaður (flutningur, tollar, trygging)) breytist til söluverðs. Með þessum taxfree- auglýsingum hefur stundum verið vitnað til þess að virðisaukaskattur sé felldur niður af vöruverði. Verður það að teljast léleg og auðvirðuleg framkoma stjórnvalda að stöðva ekki þessi lögbrot okraranna því aðeins stjórnvöld geta fellt niður virðisaukaskattinn. Því er um vísvitandi ósannindi og lögbrot verslunareigenda sem auglýsa á þennan hátt. Þeir auglýsa aðeins til að ginna auðtrúa fólk með lægra vöruverði en upp er gefið sem „fullt verð vöru“. Lækkunina eigi að heimfæra upp á óvinsælan virðisaukaskatt.

Þessi óheiðarlegi viðskiptamáti er orðinn ríkjandi í verslunarviðskipum á Íslandi. Auglýsingar í fjölmiðlum landsins eru uppfullar af þessum okrarahugsunarhætti verslunareigenda.

Ef það er nokkur heiðarleg hugsun og starfsemi til innan veggja Alþingis á að banna (lögfesta) allar auglýsingar sem innifela upplýsingar um hvers konar afslætti af verði vöru hvort sem það er í formi TAXFREE, afsláttur, eða önnur verðbreyting í þá veru.

Auglýsing „um afslátt“, „fullt verð vöru“ eða „verð áður“ og aðrar álíka viðmiðanir vöruverðs verði bönnuð. Slíkar auglýsingar eru aðeins til að villa um fyrir fólki og er bein yfirlýsing um þá okurstarfsemi sem viðgengst hjá viðkomandi fyrirtæki.

Verslunareigendur fái aðeins lagaheimild til að fram komi í auglýsingum að verð vörunnar sé tiltekin fjárhæð. Allt er varðar hvers konar lækkun okurverðs (TAXFREE, fullt verð, afsláttur o.fl.) verði bannað.

Rétt þykir að geta þess að á meðal verslunareigenda eru til aðilar sem ekki nýta sér þessa óheiðarlegu afsláttaraðferð við verslunarviðskipti.

Reykjavík 28. apríl 2017

Kristján S. Guðmundsson

fv. skipstjóri