8.7.2019 | 06:32
Ķslenskir mįlsóšar
Į hįtķšarstundu kemur fram yfirboršsvilji rįšamanna žjóšarinnar um aš vernda beri ķslenska tungu.
Ķ reynd er žetta ašeins yfirboršsmennska įn nokkurs vilja ķ raun af žeirra hįlfu.
Į įrunum 1930 til 1960 var gert stórįtak af hįlfu rįšamanna og ķslenskufręšinga ķ aš hreinsa mįliš af erlendum mįlslettum sem höfšu nįš fótfestu ķ mįlinu. Varš mjög góšur įrangur af žeirri herferš. Sķšan hefur hallaš undan fęti meš ķslenskt mįl og er svo komiš aš ķslenskan er oršin lķkt og sorphaugur orša meš afbakaša merkingu svo mįliš er illskiljanlegt.
Til skammar fyrir ķslensk stjórnvöld gagnvart ķslenskunni mį nefna žann subbuskap sem hefur višgengist sķšustu žrjįtķu įrin meš žaš aš leyfa margs konar erlendar nafngiftir į ķslensk fyrirtęki sem blasir oršiš vķša viš. Er žetta slķk nišurlęging fyrir ķslensk stjórnvöld aš ljóst er aš žau (stjórnvöld) stefna aš žvķ aš leggja nišur ķslensku sem sjįlfstętt tungumįl meš heimskulegri stefnu sinni sem kallast fjölžjóša menningarheimur.
Rétt žykir aš benda į vondan löst sem rekja mį til ķslenskra menntamanna, ž.e. žeirra er starfa viš fjölmišla og kallašir fréttamenn. Žaš žykir undrun sęta hve fréttamenn eru lélegir ķ ķslensku mįli. Sem dęmi um fįrįnleikan ķ mįlfari fréttamanna mį nefna dęmi sem heyrst og sést hafa ķ fjölmišlum: Öll eftirfarandi orš og oršasambönd eru fengin śr fjölmišlum (prentušum sem munnlegum (ljósvakamišlum)):
svķviršilega sterkur
gešveikt gaman
brjįlęšislega skemmtilegt
hrikalega vel
žetta var gešveikt -- žegar įtt er viš eitthvaš sérstakt eša gott.
ógešslega gaman
forša slysi (slys mį ekki fara forgöršum, žaš žarf aš bjarga slysinu)
margfalt minna (mjög undarleg merking)
Aš ógleymdum slettum śr erlendum mįlum sem oft heyrast:
got talent
fokus
poppślismi
meika
rotera
koverum
eyga
komment
elitunni
infiltrasjon
kęjanum
ömuršinni
leigari
Er žetta ašeins hluti af žvķ bulli er fréttamenn lįta frį sér fara sem ķslenskt mįl ķ fjölmišlum og mį bęta viš oršinu prósentustig sem er eitt bulliš.
Ekki er įstęša til aš gleyma hinu erlenda HIK-orša bulli sem nįš hefur fótfestu ķ ķslensku mįli eins og sko, jį žś veist, ég meina, hm, heyršu, skiluru o.fl.
Eins og sést į žessum oršalista kemur skżrt fram aš mikil brenglun hefur oršiš į merkingu orša og oršasambanda žegar neikvętt orš eins og gešveiki veršur aš jįkvęšri merkingu ķ sambandinu gešveikt gaman žar sem merking oršsins gešveiki hefur alla tķš veriš neikvęš žar til žetta bull kom ķ mįliš. Sama mį segja um önnur neikvęš orš sem notuš eru nśna sem jįkvęša merkingu.
Žvķ mį bęta hér viš aš žetta hefur veriš rętt viš ķslenskufręšinga en einn žeirra svaraši undirritušum aš žetta vęri ašeins žróun mįlsins og įstęšulaust aš reyna aš breyta žvķ.
Įstęša er til aš minnast į furšu framsetningu ķslenskra vešurfręšinga. Ekki er lengur talaš um vešurśtlit eša vešurhorfur heldur er allt slķki sagt vera ķ kortunum . Žetta segir mér aš ķslenskir vešurfręšingar séu óžarfir žetta er allt ķ kortunum og viš höfum ašgang aš žeim og žvķ eru žeir (vešurfręšingarnir) ašeins skraut į sjónvarpsskjįnum.
Nś er ašeins um tvennt aš velja fyrir rįšamenn žjóšarinnar. Aš rįšast ķ meiri og betri notkun og kennslu ķ ķslensku meš hreinsun mįlsins eftir žvķ sem hęgt er, eša višurkenna aumingjaskapinn og gera ķslensku aš frjįlsu vali nemenda ķ skólum og višurkenna yfirburši enskunnar sem fyrsta mįl.
Hęgt er aš skrifa langt mįl um fjölžjóšamenningarvitana sem stjórna landinu af mestu lįgkśru sem gengiš hefur yfir sķšan lżšveldiš var stofnaš.
Af framanritušu og svokallašri žróun mįlsins mį ętla aš skżringar sem gefnar hafa veriš į forn-ķslenskum ritum af fręšimönnum séu mjög vafasamar ef ekki ósannar ef taka į tillit til hinna neikvęšu oršasambanda ķ nśtķma ķslensku sem ešlilegri žróun mįlsins.
Reykjavķk 8. jślķ 2019
Kristjįn S. Gušmundsson
fv. skipstjóri
Bęta viš athugasemd [Innskrįning]
Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.