Íslenskir glópar.

Íslenskir fréttamenn og íslenskir fréttaþulir ljósvakafjölmiðla (sjónvarp-útvarp) virðast flestir vera glópar. Orðið glópur stendur fyrir eða merkir í íslensku - rati, afglapi, kjáni eða flón.

Orðið “strandaglópur”kemur fram í orðabók (Íslensk orðabók) sem samin var af Árna Böðvarssyni og skýringar hans á orðinu eru ófullkomnar eða heimatilbúnar án samhengis við upphafsmerkingu orðsins.

Það hlýtur að vera glópska að kalla ferðamann sem ekki kemst áfram á sínu ferðalagi glóp vegna atvika sem hann, ferðalangurinn, á engan þátt í eða hefur enga möguleika á að breyta s.s. vegna bilana, tafa vegna veðurs, slysa eða annarra óviðráðanlegra atvika.

Upphaflega merkingin á orðinu strandaglópur í íslensku er komið frá fyrstu tímum seglskipanna þegar nauðsynlegt var að leggja skipi frá landi á fyrirfram ákveðnum tíma. Oftast vegna stöðu sjávarfalla ella gat orðið um tólf tíma seinkun á burtför skipsins. Var burtfarartími gefinn upp með margra klukkustunda fyrirvara svo að skipverjum og farþegum væri ljóst á hvaða tíma farið yrði.

Þar sem hafnir (hafnarmannvirki) voru fátíð á þeim tíma var oftast farið frá strönd (fjöru). Kom það fyrir að skipverji eða farþegi mætti ekki til skips á tilsettum tíma vegna kæruleysis eða ölvunarástands og var skilinn eftir þegar skipi var siglt. Þessir aðilar voru kallaðir glópar (ratar, afglapar, kjánar, flón) glópar á strönd eða strandaglópar. Vegna glópsku sinnar urðu þeassir aðilar eftir af skipi.

Ef það er tilgangur hr. Árna Böðvarssonar að breyta merkingu orðsins strandaglópur með ófullnægjandi orðskýringu í orðabókinni er það miður en ef um vanskýringu hans er að ræða er æskilegt að rétta skýringin komi fram um merkingu orðsins.

Skýring á orðinu strandaglópur:

strandaglópur - sá sem verður eftir af skipi (af ófyrirséðum ástæðum er heyra undir kæruleysi eða hyskni af hálfu strandaglóps) sem lætur úr höfn, en hann /hún /það ætlaði með skipinu. Strandaglópur er sá sem vegna glópsku verður eftir, mætir ekki til skips á tilsettum tíma. Undir glópsku fellur hyskni, gleymska, kæruleysi og afleidd afbrigði.

    - það er ekki strandaglópur, maður sem viljandi missir af skipi eða kemst ekki með vegna veikinda.

    - það er ekki um strandaglóp að ræða ef skip (eða annað farartæki) fer ekki vegna veðurs, bilana eða annars er veldur töf á ferðum.

Skýring þessi er fengin úr lestri um 150 íslenskra bóka er fjalla um siglingar Íslendinga á síðustu 150 til 200 árum. Því miður eru fleiri orð í íslenskri orðabók van skýrð eða villandi skýrð er varða skip, siglingar og störf á sjó.

Af hálfu fréttamanna eru þeir sem ekki komast leiðar sinnar með flugvél vegna veðurs, bilana, verkfalla eða annarra óviðráðanlegra atvika kallaðir strandaglópar. Er slík nafngift heimska og vanvirðing við fólkið að kalla þessa ferðalanga rata, afglapa, kjána eða flón vegna atburða er fólkið hefur engin tök á að stjórna. Það er rétt að þetta fólk er strand á staðnum þegar það kemst ekki áfram en það eru ekki glópar.

Það má kalla þá sem mæta of seint í flug eða ferð með skipi og farið er farið þegar það mætir strandaglópa því það mætti of seint vegna glópsku.

Fréttamenn og þulir ljósvakafjölmiðla eiga ekki að kalla persónur glópa (rata, afglapa, kjána, flón) að ástæðulausu eins og gert hefur verið af þessum aðilum (fréttamönnum /fréttakonum) um langt skeið.

Reykjavík 9. júlí 2020

Kristján S. Guðmundsson

fv. skipstjóri